Agorafobi

Eskiden yalnız meydanlardan, açık yerlerden korku olarak bilinen agorafobi çok daha geniş anlam taşımaktadır. Yalnız başına kalmaktan, yalnız sokağa çıkmaktan, kalabalık yerlere girmekten, örneğin sinema, tiyatro, tünel, asansör, vapur, uçak gibi yerlerde duyulan korkular ve bu yerlerden kaçınma davranışı agorafobi sayılmaktadır. Bu korku bireyin bir yerde kurtulamayacakmış gibi tıkanıp kalması, çıkamaması ya da yardımsız, çaresiz kalma, bu yüzden ileri derecede zor ve utanç verici bir duruma girmekten ya da panik atak yaşamaktan duyulan korkudur.

 

Hastaların büyük bir kısmı panik atağı tekrardan yaşama korkusu nedeniyle birçok yer ve durumdan uzak durmalarını sağlayacak kaçınma davranışları geliştirirler. Bu sebeple kişiler sokağa çıkamamakta, kalabalığa girememekte, asansöre ve otobüse binememektedirler. Bu kaçınma davranışları nedeniyle agorafobisi olan bir kişinin hayatı çok kısıtlayıcı ve izole hale gelebilir. Agorafobi, bir kişinin kişisel, sosyal ve iş hayatını büyük ölçüde etkileyebilir. Örneğin, artan korkular ve kaçınma davranışları, agorafobisi olan bir kişinin iş için seyahat etmesini veya aile ve arkadaşlarını ziyaret etmesini engelleyebilir. Mağazaya gitmek gibi küçük işler bile son derece zor hale gelebilir. Korku ve kaçınma o kadar şiddetli hale gelebilir ki agorafobisi olan bir kişi evine kapanabilir.

 

Agorafobi Belirtileri

Agorafobi şu belirtileri içerebilir:

• Evden yalnız çıkmaktan,
• Açık alanlardan, köprülerden ve alışveriş merkezlerinden, 
• Sinema salonları, asansörler veya küçük mağazalar gibi kapalı alanlardan,
• Otobüs, uçak veya tren gibi toplu taşıma araçlarını kullanmaktan,
• Sosyal bir ortamda yalnız kalmaktan,
• Halka açık bir yerde kontrolü kaybetmekten,
• Kaçmanın zor olduğu alanlarda bulunmaktan korkmak olarak özetlenebilir.

Bu durumlar neredeyse her zaman yaşanılan durumun gerçek tehlikesiyle orantısız bir endişe tepkisini tetikler. Bu durumlar korkuya ve kaygıya neden olur çünkü paniğe kapılmaya başladıklarında kaçamayacaklarından veya yardım bulamayacaklarından korkarlar. 

 

Agorafobi Nedenleri

Agorafobinin nedenleri kesin olarak bilinmemektedir, ancak bu durumu geliştirme riskini artırabilecek bir dizi risk faktörü vardır:

• Yaygın anksiyete bozukluğu veya sosyal anksiyete bozukluğu gibi başka bir anksiyete bozukluğuna sahip olmak,
• Başka bir fobiye sahip olmak,
• Ailede agorafobi öyküsü,
• Fiziksel veya cinsel istismar öyküsü,
• Beyin kimyası

Agorafobi Nasıl Teşhis Edilir?

Agorafobi, belirti ve bulgulara göre teşhis edilir. Doktorunuz, ne zaman başladığına ve olma sıklığına yönelik sorular soracaktır. Bunun yanında tıbbi ve aile geçmişinizle alakalı sorular da sorulabilir. Ayrıca belirtilerinizin fiziksel nedenlerini ortadan kaldırmaya yardımcı olmak için kan testleri de yapabilirler.

Agorafobi teşhisi için belirtiler, Amerikan Psikiyatri Birliği tarafından listelenen bazı kriterleri karşılamalıdır. DSM, sağlık hizmeti sağlayıcıları tarafından zihinsel sağlık koşullarını teşhis etmek için sıklıkla kullanılan bir kılavuzdur.

Agorafobi teşhisi konması için aşağıdaki durumlardan en az ikisinde yoğun korku veya endişe hissetmelisiniz:

• Tren veya otobüs gibi toplu taşıma kullanmak,
• Açık alanlarda olmak,
• Asansör veya araba gibi kapalı alanlarda olmak,
• Kalabalıkta olmak,
• Evden tek başına çıkmak.

Yukarıdaki belirtilere başka bir hastalık neden oluyorsa agorafobi teşhisi konmaz. Ayrıca madde bağımlılığı veya başka bir bozukluktan da kaynaklanan belirtiler de agorafobi olarak kabul edilmez.

 

Agorafobi Tedavisi

Agorafobi ve panik semptomlarını yönetmede en iyi sonuçları elde etmek için semptomlar ortaya çıkar çıkmaz tedaviye başvurmak önemlidir. Tedavi seçenekleri tipik olarak hem ilaç hem de psikoterapinin bir kombinasyonunu içerir.

 

Psikoterapi

Agorafobi tedavisinde psikoterapinin yardımcı olduğu araştırma sonuçlarınca bulunmuştur. Spesifik olarak, bilişsel davranışçı terapinin (BDT) çok etkili olduğu kanıtlanmıştır. Bilişsel davranışçı terapi, günlük yaşamınızın bozulmasına neden olan korkuları, düşünce kalıplarını ve davranışları ele almayı içerir.

Terapistiniz, korktuğunuzun nedenlerini ele almak, duygularınızı daha derinden anlamak ve çevrenizi nasıl gördüğünüzü yeniden şekillendirmek için sizinle birlikte çalışır. Bazıları için terapi birincil tedavi seçeneği olabilir.

Maruz kalma tedavisi, agorafobi ve diğer anksiyete bozuklukları tedavisi için uygulanan bir yöntemdir. Korkularınızla aşamalı olarak yüzleşmek için bir terapistle çalışabilir, bu süreç boyunca ortaya çıkan kaygıyla başa çıkmak için başa çıkma mekanizmalarını öğrenebilirsiniz.

 

İlaçlar

Doktorunuz agorafobiyi tedavi etmek ve ayrıca panik bozukluğu ve yaygın anksiyete bozukluğu gibi ilgili durumları tedavi etmek için antidepresanlar reçete edebilir.

Antidepresanlar, kas gerginliği gibi anksiyetenin fiziksel semptomlarını ve endişeli düşünceler gibi bilişsel semptomları ele almaya yardımcı olabilir. Depresyon ve anksiyete bazen bir arada var olduğundan, antidepresanlar her ikisine de yardımcı olabilir.

Ek olarak yaşam tarzı değişiklikleri de kaygı belirtileriniz üzerinde olumlu etkiler yapabilir. Yapılabilecek yaşam tarzı değişiklikleri şunları içerir:

• Egzersiz yapmak,
• Yeterli uyku,
• Uyuşturucu veya alkolden kaçınmak,
• Kafeini sınırlamak

Agorafobi Tedavisi Ne Kadar Sürer?

Agorafobinin tedavi süresi için net bir şey söylemek zordur. Tedavinin süresi, hastanın öyküsüne, ek hastalıklarına, sosyal desteğine göre değişim gösterebilmektedir. Öncelikli olarak tedavi süreci, hastanın psikolojik durumundan etkilenir. Bunun yanında tedaviyi yürüten uzmanın yöntemine göre de süreçte değişim olabilmektedir. Agorafobi, tamamen tedavi edilebilen bir anksiyete bozukluğudur. Hastalığın tedavi süreci boyunca, nadir de olsa olumsuz sonuçlar ortaya çıkabilir. Ancak genellikle doğru tedavi yöntemleri ile şikayetler gerileyebilir, yaşam kalitesi artabilir.

 

Agorafobi Geçer mi?

Agorafobik insanlar, özellikle kalabalıkların bir araya geldiği halka açık yerlerde kendilerini güvende hissetmekte zorlanırlar. Halka açık yerlere gitmek için bir akraba veya arkadaş gibi bir refakatçiye ihtiyaçları olduğunu hissedebilirler. Korku o denli yoğun olabilir ki, evlerinden çıkamayacak duruma gelebilirler. Agorafobinin tedavisi zorlayıcı faktörler vardır, tedavi olmak korkularınızla yüzleşmek anlamına gelir. Bununla birlikte agorafobiden tümüyle kurtulmak mümkündür. Psikoterapi ve ilaçlarla agorafobiden kurtulabilir ve daha keyifli bir hayat sürebilirsiniz.

Agorafobi İlaçsız Nasıl Geçer?

Agorafobinin ilaçlarla tedavi edilmesi mümkündür. Uzman tarafından yazılan, hastaya uygun ilaçların kullanımı ile hastalığın tedavisinde ilerleme kaydedilebilmektedir. Bunun yanında ilaç tedavisinden daha etkili olabilen bilişsel davranışçı terapi (BDT) de tercih edilmektedir. BDT, ilaç tedavisi ile kıyaslandığında daha uzun ve kalıcı etkilere sahip olabilmektedir.