Uyum Bozuklukları

Uyum bozuklukları, stresli bir yaşam olayıyla başa çıkmakta zorlandığınızda ortaya çıkabilecek durumlardır. Bunlar, sevilen birinin ölümü, ilişki sorunları veya işten kovulmayı içerebilir. Herkes stresle karşılaşırken, bazı insanlar belirli stres faktörlerini yönetmekte zorluk yaşayabilir.

 

Stresli olaya uyum sağlayamama, bir veya daha fazla ciddi psikolojik semptoma ve hatta bazen fiziksel semptomlara neden olabilir. Uyum bozuklukları hem yetişkinleri hem de çocukları etkileyebilir.

 

Uyum Bozuklukları Belirtileri

Uyum bozukluğu belirtileri, stresli bir olaydan sonraki üç ay içerisinde başlar ve stresli olayın bitiminden sonra 6 aydan fazla sürmez. Bununla birlikte, özellikle işsizlik gibi stresör devam ediyorsa, kalıcı veya kronik uyum bozuklukları 6 aydan uzun sürelerde devam edebilir. Uyum bozukluğu belirtileri aşağıdakilerini içerir:

• Üzgün, umutsuz hissetmek veya eskiden zevk aldığınız şeylerden zevk alamamak,
• Sık ağlama,
• Endişe, gergin veya stresli hissetmek,
• Uyku problemleri,
• İştahsızlık,
• Konsantrasyon zorluğu,
• Bunalmış hissetmek,
• Günlük aktivitelerde zorluk yaşama,
• Sosyal desteklerden uzaklaşma,
• İşe gitmek veya faturaları ödemek gibi önemli şeylerden kaçınmak,
• İntihar düşünceleri veya davranışları

 

Uyum Bozukluklarına Ne Neden Olur?

Çeşitli stresli olaylar uyum bozukluğuna neden olabilir. Yetişkinlerde bazı yaygın nedenler şunlardır:

• Bir aile üyesinin veya arkadaşın ölümü,
• İlişki sorunları veya boşanma,
• Büyük yaşam değişiklikleri,
• Hastalık veya sağlık sorunu (sizde veya yakın olduğunuz bir kişide),
• Yeni bir eve veya yere taşınmak,
• Felaketler,
• Maddi sorunlar veya korkuları

 

Kimler Uyum Bozukluğu Geliştirme Riski Altındadır?

Herkes bir uyum bozukluğu geliştirebilir. Aynı stres etkenini yaşayan bir grup insandan kimde uyum bozukluğu gelişeceğini söylemenin kesin bir yolu yoktur. Sosyal becerileriniz ve stresörlerle başa çıkma yöntemleriniz, bir uyum bozukluğu geliştirip geliştirmeyeceğinizi belirleyebilir.

 

Uyum Bozukluğu Nasıl Teşhis Edilir?

Uyum bozukluğu teşhisi konması için, bir kişinin aşağıdaki kriterleri karşılaması gerekir:

• Hayatınızda meydana gelen tanımlanabilir bir stres etkeni veya stresörden sonraki üç ay içinde, duygusal veya davranışsal belirtiler gelişmesi,
• Belirli bir stres etkenine yanıt olarak tetikleyici etkenin ağırlığı ya da yoğunluğu ile orantısız, belirgin bir sıkıntı,
• Toplumsal, okulda veya işle ilgili alanlarda ya da önemli diğer işlevsellik alanlarında ileri derecede düşme, 
• Stres etkeni veya stresörlerin ortadan kaldırılmasından sonraki altı ay içinde semptomların iyileşmesi
• Başka bir tanının sonucu olmayan semptomlar

 

Uyum Bozukluğu Tedavisi

Psikoterapi ya da ilaç tedavisi vakaların önemli bir bölümünde gerekmez, kendiliğinden olan düzelmeler oldukça sıktır. 

 

Tedavi anksiyete belirtilerinin hızla giderilmesini ve hastanın zorlanmayla baş etmesine yardım etmeyi amaçlamalıdır. Krize müdahale yaklaşımı ile kısa acil psikoterapi güncel tedavilerdir.

 

Hasta duygu ve düşüncelerini açıkça tartışması konusunda cesaretlendirilmeli, zorlanmaya ilişkin endişeleri normalize edilip bu endişelerin anlaşılabilir olduğu vurgulanmalı, bu endişelere ve diğer belirtilere empati ile yaklaşılmalıdır. Daha sonra destek, öneriler, öğrenme, sosyal desteklerin harekete geçirilmesi ve gerekirse kısa süreli hastaneye yatırma ile hastanın durumunda hızlı bir düzelme sağlanmaya çalışılır. Eğer ortadan kaldırılamayacak bir zorlanma etkeni söz konusuysa, psikoterapi hastanın bu duruma uyum sağlamasına yardımcı olacaktır.

 

Bireysel psikoterapinin yanında benzer durumlarla karşı karşıya kalmış kişilerde grup psikoterapisi özellikle yararlı olabilir. 

 

Anksiyete belirtilerinin giderilmesinde gevşeme tekniklerinin uygulanması düşünülebilir. İlaç tedavisi gerekli görülürse kısa süreli olarak ve hastada önde gelen belirtilere göre seçilmeli; kısa etkili benzodiazepinlere ve sedatif-anksiyolitik etkisi olan antidepresanlara öncelik verilmelidir.