Yaygın Anksiyete Bozukluğu

Ara sıra endişe hayatın normal bir parçasıdır, özellikle stresli bir hayatınız varsa. Sağlık, aile ve maddi konularla ilgili endişelenebilirsiniz. Ancak yaygın anksiyete bozukluğu (YAB) olan kişiler, endişelenecek çok az sebep olsa veya hiç sebep olmasa bile, bunlar ve diğer şeyler hakkında aşırı derecede endişeli veya gergin hissederler. Yaygın anksiyete bozukluğu olan kişiler kaygılarını kontrol etmekte ve günlük işlerine odaklanmakta zorlanırlar.

 

Yaygın anksiyete bozukluğu olan kişi sanki kötü bir haber alacakmış, bir felaket olacakmış gibi nedeni belli olmayan bir sıkıntı, bir endişe duygusu algılar ve tanımlar. Bu endişe çok hafif tedirginlik, gerginlik duygusundan panik derecesine varana kadar değişik yoğunluklarda olabilir.

 

Yaygın anksiyete bozukluğu belli bir nesneye, yere, organa, takıntılı düşünceye odaklanmamış, yani belli bir düşünsel ya da devinimsel içeriği olmayan, kişide yaygın ruhsal ve fizyolojik kaygı belirtileri ile yaşanan bir bozukluktur.

 

Yaygın Anksiyete Bozukluğu Belirtileri

Yaygın anksiyete bozukluğu yavaş gelişir. Genellikle gençlik yıllarında veya genç yetişkinlik döneminde başlar. Yaygın anksiyete bozukluğu belirtileri değişebilir. Genellikle şunları içerebilir:

• Belirgin bir nedeni olmayan korku ve endişe, 
• Olası en kötü sonuçlara yönelik planları ve çözümleri fazlaca düşünmek,
• Durumları ve olayları tehdit edici olmasalar bile tehdit olarak algılamak,
• Belirsizlikle başa çıkma zorluğu,
• Kararsızlık ve yanlış karar verme korkusu,
• Bir endişeyi bir kenara bırakamama veya erteleyememe,
• Rahatlayamama, huzursuz ve gergin hissetme,
• Sorun çözmede ve konsantrasyonda güçlük.

 

Bedensel ve fizyolojik belirtiler:

• Yorgunluk, tükenmişlik,
• Uyku problemleri,
• Kas gerginliği veya kas ağrıları,
• Titreme, seğirme hissi,
• Kolayca ürkme,
• Terlemek,
• Mide bulantısı, ishal veya irritabl bağırsak sendromu,
• Sinirlilik ve tahammülsüzlük.

Yaygın anksiyete bozukluğunuz varsa görünürde bir neden olmasa bile yine de endişeli hissedersiniz. Örneğin güvenliğiniz veya sevdiklerinizin güvenliği konusunda yoğun endişe hissedebilirsiniz. Her an kötü bir şey olacağına dair fikirlerde boğuluyor olabilirsiniz.

Endişeniz veya fiziksel semptomlarınız sosyal hayatınız, iş hayatınız veya hayatınızın diğer alanlarında önemli sıkıntılara neden olur. Endişeler bir kaygı durumundan diğerine kayabilir, zamanla ve yaş aldıkça değişiklik gösterebilir.

 

Yaygın Anksiyete Bozukluğunun Nedenleri Nelerdir?

Yaygın anksiyete bozukluğunun kesin sebebi anlaşılamamış olmakla birlikte çeşitli görüşler vardır.

Genetik: Yapılan aile ve ikiz çalışmaları yaygın anksiyete bozukluğunun ailevi geçişi olabileceğini göstermektedir.

Çevresel etmenler: Travma ve sevilen birinin kaybı, boşanma, iş, okul değiştirmek gibi stresli yaşam olaylarının yaygın anksiyete bozukluğunun sebepleri arasında olabileceği düşünülmektedir.

Psikanalitik görüş: Diğer anksiyete bozukluklarında olduğu gibi yaygın anksiyete bozukluğunda da anksiyete id, ego, süperego kaynaklı bir iç çatışmanın ürünüdür.

Bilişsel görüş: Bu görüşe göre yaygın anksiyete bozukluğuna sahip kişilerde belirsizliğe dayanamama mevcuttur. Ayrıca mevcut anksiyeteyi kişinin “başa çıkma yöntemi” olarak kullandığı da düşünülmektedir.

Nörotansmitterler: Beyinde özellikle serotonin ve serotonin taşıyıcılarında sorun olabileceği üzerinde durulmaktadır.

Yaygın Anksiyete Bozukluğunun Güncel Tanı Kriterleri Nelerdir?

DSM-5’e göre yaygın anksiyete bozukluğu tanı kriterleri şunlardır;

• En az altı aylık bir sürenin çoğu gününde birtakım olaylar ya da etkinliklerle (işte ya da okulda başarı gösterebilme gibi) ilgili olarak, aşırı bir kaygı ve kuruntu (kaygılı beklenti) vardır.
• Kişi, kuruntularını denetim altına almakta güçlük çeker.
• Bu kaygı ve kuruntuya aşağıdaki altı belirtiden üçü (ya da daha çoğu) eşlik eder. (En azından kimi belirtiler son altı ayın çoğu gününde bulunmuştur):

1. Dinginleşememe (huzursuzluk) ya da gergin ya da sürekli diken üzerinde olma. 
2. Kolay yorulma. 
3. Odaklanmada güçlük çekme ya da zihin boşalması. 
4. Kolay kızma. 
5. Kas gerginliği. 
6. Uyku bozukluğu (uykuya dalmakta ya da uykuyu sürdürmekte güçlük çekme ya da dinlendirmeyen, doyurucu olmayan bir uyku uyuma).

• Kaygı, kuruntu ya da bedensel belirtiler, klinik açıdan belirgin bir sıkıntıya ya da toplumsal, işle ilgili alanlarda ya da önemli diğer işlevsellik alanlarında işlevsellikte düşmeye neden olur.
• Bu bozukluk, bir maddenin (örn. kötüye kullanılabilen bir madde bir ilaç) ya da başka bir sağlık durumunun (örn. hipertiroidi) fizyoloji ile ilgili etkilerine bağlanamaz.
• Bu bozukluk başka bir ruhsal bozuklukla daha iyi açıklanamaz.

 

Yaygın Anksiyete Bozukluğu Tedavi Edilmezse, Ne Olur?

Yaygın anksiyete bozuklukları normal sinirlilik halinde ortaya çıkan durumlardan farklıdır. Anksiyete bozuklukları tedavi edilmezse, hastalıktan muzdarip kişi sosyal hayattan kopabilir. İlerleyen durumlarda depresyon riski ile karşı karşıya kalınabilir. Hatta daha da kötüleşerek, alkol ve uyuşturucu problemleri ortaya çıkabilir. Bu durum kişilerin iş, okul ya da sosyal ilişkilerini de olumsuz etkiler. Konsantre olmakta zorlandığınız için görevleri hızlı ve verimli bir şekilde yerine getiremezsiniz. Yaygın anksiyete bozukluğu aşağıda yer alan bazı sağlık problemlerine de neden olabilir:

• İrritabl bağırsak sendromu veya ülser gibi sindirim veya bağırsak sorunları,
• Baş ağrısı ve migren,
• Kronik ağrı,
• Uyku sorunları ve uykusuzluk
• Kalp sağlığı sorunları.

Yaygın Anksiyete Bozukluğunun Tedavisi Nedir?

YAB’nun tedavisinde ilaç tedavisi, davranışçı ve bilişsel psikoterapiler, gevşeme eğitimi gibi tedavi yöntemlerinin yararlı olduğu kabul edilmektedir. Psikoterapiyle endişeyle başa çıkma becerileri kazandırmak ve olumsuz düşünceleri değiştirmek hedeflenirken, medikal tedaviyle de kaygı düzeyinin azaltılması hedeflenmektedir.

Yaygın anksiyete bozukluğu tedavisinde antidepresan ve anksiyolitik ilaçlar kullanılır. Bu ilaçlar depresyonun ve başka anksiyete bozukluklarının tedavisinde de kullanılır. Yaygın anksiyete bozukluğunda etkin oldukları iyi bilinmektedir. Tedavinin amacı kaygı ve gerginliğin hızla tedavi edilmesidir. Tedavide kullanılan ilaçların ciddi yan etkileri ve bağımlılık riskleri yoktur. Tedavi gören yaygın anksiyete bozukluğu hastalarının çoğunluğu tedaviden yarar görür.

Hangi tür tedavinin size uygun olabileceğine doktorunuzla birlikte karar vermek yerinde olacaktır. Bir kişi için uygun olan bir tedavi, diğeri için uygun olmayabilir.