Göz hareketleriyle duyarsızlaştırma ve yeniden işleme (EMDR) terapisi, insanların travma veya diğer üzücü yaşam deneyimlerinden kurtulmalarına yardımcı olmak için ritmik sol-sağ (iki taraflı) uyarım kullanan bir psikoterapidir.

Travmatik belleğe odaklanmanın yanı sıra ikili uyarımın, belleğin duygusal etkisini azalttığı düşünülmektedir. Ardından, yaşadığınız travma ile ilişkili korku ve acıdan uzaklaşmaya başlayabilirsiniz. Zamanla, bu anılara maruz kalmak, onlara verilen olumsuz tepkileri azaltır veya ortadan kaldırır (1).

EMDR, geçmişe, şimdiye ve geleceğe odaklanan sekiz tedavi aşamasını içerir. Her aşama, duygusal sıkıntı ve travma ile çalışmanıza, ardından mevcut ve gelecekteki stresle başa çıkma becerilerini öğrenmenize yardımcı olur (2).

Başlangıçta TSSB’yi tedavi etmek için tasarlanan (1) EMDR, şu anda aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli ruhsal durumları tedavi etmek için kullanılmaktadır (3):

  • Bağımlılık
  • Anksiyete
  • Kronik ağrı
  • Depresyon
  • Yeme bozuklukları
  • Panik bozukluk
  • Fobiler

EMDR tek başına veya diğer psikoterapi teknikleri (BDT gibi) ve ilaçlarla birlikte kullanılabilir.

EMDR’nin Faydaları

EMDR’nin faydaları, TSSB tedavisinin ötesine geçebilir. Bu terapötik yaklaşımın bazı potansiyel faydaları şunlardır:

  • Olumsuz düşünceyi değiştirir: EMDR, zihninizi karıştıran olumsuz düşünceleri tanımlamanıza, bunlarla mücadele etmenize ve hatta değiştirmenize yardımcı olabilir.
  • Kronik ağrıyı azaltır: Araştırmalar, çift taraflı uyarımın, beynin gevşeme ve rahatlık hissi ile ilişkili bölgelerini harekete geçirdiğini gösteriyor (4).
  • Benlik saygısını geliştirir: EMDR, kendinizle ilgili sıkıntılı anıları ve olumsuz düşünceleri hedef alarak çalışır. Onları tanımlayarak, onları nasıl işleyeceğinizi ve iyileştireceğinizi öğrenirsiniz.
  • Minimum düzeyde konuşma gerektirir: EMDR’de, konuşma terapisinde olduğu gibi acı verici deneyiminizin her detayını açıklamanız gerekmez. Bu, EMDR’yi özellikle travmaları hakkında konuşmakta zorluk çeken insanlar için faydalı kılar.
  • Hızlı sonuç verir: EMDR, kısa süreli psikoterapi olarak sınıflandırılır. Herkesin yolculuğu farklı olsa da, insanların %80 ila %90’ı ilk üç seansında olumlu sonuçlar aldığını bildiren çalışmalar mevcut (5).

Etkinliği

Amerikan Psikologlar Birliği’ne (APA) göre, EMDR terapisi TSSB semptomlarının tedavisinde etkilidir (2). Küçük bir pilot çalışma, EMDR terapisinin psikotik bozukluğu olan kişilerde TSSB tedavisinde güvenli ve etkili olduğunu bulmuştur (6).

2017 yılında yayınlanan bir çalışma, panik bozukluğu semptomlarının tedavisinde ve hastaların yaşam kalitesini iyileştirmede EMDR’nin BDT ile etkinliğini karşılaştırdı ve EMDR’nin BDT kadar etkili olduğunu belirledi (7). 

2017 yılında, psikoz, unipolar depresyon, bipolar bozukluk, anksiyete bozuklukları, madde kullanım bozuklukları ve kronik sırt ağrısı olan kişilerde travma ile ilişkili semptomların tedavisinde EMDR’nin etkinliği üzerine yayınlanmış çalışmaların gözden geçirilmesi, EMDR’nin semptomları iyileştirdiğini buldu.

İnceleme ayrıca, EMDR’nin duygudurum bozukluklarında bulunan diğer travmatik olmayan semptomları iyileştirmeye yardımcı olabileceğine ve kronik ağrısı olan kişiler için ek bir tedavi olarak faydalı olabileceğine dair kanıtlar buldu (3).

Dikkat Edilmesi Gerekenler

EMDR, nispeten az yan etkisi olması dolayısı ile güvenli kabul edilir (6). Etkili olabilse de, bu yaklaşımın bazı olası riskleri vardır:

  • Artan farkındalık: Terapi seansınızın sonrasında devam eden yüksek düzeyde bazı duygular veya fiziksel duyumlar yaşayabilirsiniz. Bazı insanlar travmatik olayları yeniden işlemeye başlarken hoş olmayan rüyalar gördüklerini bildirirler.
  • Yeniden travmatize olma potansiyeli: EMDR uygun şekilde kullanılmazsa, insanlarda yeniden travmatize olmuş hissetmesine neden olabilir.
  • Birden fazla seans gerektirir: Olumlu etkilerin görülmesi biraz zaman alabilir. Bazıları için bu, ekonomik bir engel haline gelebilir.

Travmatik olaylar hakkında düşünmek, özellikle terapinin başlangıcında rahatsız edici olabilir. Terapide ilerlerken duygularınızla başa çıkmanın yollarını terapistinizle birlikte çalışacaksınız.

Kaynaklar

  1. Shapiro F. Eye Movement Desensitization and Reprocessing: Basic principles, protocols, and procedures. Guilford Press; 1995.
  2. American Psychological Association. Clinical practice guideline for the treatment of PTSD. Published February 24, 2017.
  3. Valiente-Gómez A, Moreno-Alcázar A, Treen D, et al. EMDR beyond PTSD: A systematic literature review. Front Psychol. 2017;8:1668. doi:10.3389/fpsyg.2017.01668
  4. Tesarz J, Wicking M, Bernardy K, Seidler GH. EMDR therapy’s efficacy in the treatment of pain. Journal of EMDR Practice and Research. 2019;13(4):337-344. doi:10.1891/1933-3196.13.4.337
  5. Shapiro F. The role of eye movement desensitization and reprocessing (EMDR) therapy in medicine: Addressing the psychological and physical symptoms stemming from adverse life experiences. Perm J. 2014;18(1):71-77. doi:10.7812/TPP/13-098
  6. Van den berg DP, Van der gaag M. Treating trauma in psychosis with EMDR: A pilot study. J Behav Ther Exp Psychiatry. 2012;43(1):664-71. doi:10.1016/j.jbtep.2011.09.011
  7. Horst F, Den oudsten B, Zijlstra W, De jongh A, Lobbestael J, De vries J. Cognitive behavioral therapy vs. eye movement desensitization and reprocessing for treating panic disorder: A randomized controlled trial. Front Psychol. 2017;8:1409. doi:10.3389/fpsyg.2017.01409