Psikoterapi, sözlü ve psikolojik teknikler kullanılarak psikolojik bozuklukların ve ruhsal sıkıntıların tedavi edilme sürecini tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Bu süreç sırasında, eğitimli bir psikoterapist, danışanın ruhsal bozukluğunun üstesinden gelmesinde ona yardımcı olur. Psikoterapi size, yaşadığınız zorluklar ya da sıkıntılarla ilgili içgörü kazandırmayı, düşünce ve davranışlarınızda değişiklikler meydana getirmek için motivasyonunuzu arttırmayı ve bu değişiklikler için uygun yollar bulmanıza yardımcı olmayı amaçlar. Jung doktor ve hastanın kişilikleri tedavinin sonucu için genellikle doktorun ne söylediği ve ne düşündüğünden çok daha fazla önemlidir, terapi konuşma tedavisi değil iletişim tedavisidir, burada tabii ki iletilen şey duygudur der.

Psikoterapi terapistin hasta için açık ve nesnel olarak ne yaptığı veya ne dediği değildir. Daha ziyade anahtar mekanizma hastayla örtük ve öznel olarak nasıl birlikte olunduğudur.

Terapistin kullandığı yaklaşıma bağlı olarak, çok çeşitli teknikler ve stratejiler kullanılabilir. Hemen hemen tüm psikoterapi türleri, terapötik bir ilişki geliştirmeyi, iletişim kurmayı, bir diyalog oluşturmayı ve sorunlu düşünce veya davranışların üstesinden gelmek için çalışmayı içerir.

Psikoterapi Türleri

Pek çok insan “psikoterapi” kelimesini duyduğunda, hemen bir hastanın kanepede yatarken, bir terapistin yakın bir sandalyede oturup not defterine düşüncelerini not aldığını hayal ederler. Gerçek şu ki, psikoterapide kullanılan çeşitli teknikler ve uygulamalar vardır.

Kullanılacak psikoterapi yöntemi, terapistin eğitimi ve geçmişi, danışanın tercihleri ve danışanın  mevcut sorununun tam doğası dahil olmak üzere çeşitli faktörlere bağlı olarak değişebilir. Ana terapi türlerine kısaca bir bakalım.

Psikanalitik Terapi

Psikoterapi, eski Yunanlılar zamanına kadar çeşitli şekillerde uygulanırken, Sigmund Freud hastalarla çalışmak için konuşma terapisini kullanmaya başladığında resmi başlangıcını aldı. Freud tarafından yaygın olarak kullanılan teknikler arasında aktarım, rüya yorumu ve serbest çağrışım analizi yer alıyordu.

Psikanalitik yaklaşım, davranışı etkileyebilecek bilinçdışı düşünceleri, duyguları ve anıları araştırmak için hastanın düşüncelerine ve geçmiş deneyimlerine derinlemesine bakmayı içerir.

Davranışsal Terapi

Davranışçılık yirminci yüzyılın başlarında daha önde gelen bir düşünce okulu haline geldiğinde, farklı koşullandırma türleri gibi teknikler psikoterapide önemli bir rol oynamaya başladı.

Davranışçılık bir zamanlar olduğu kadar baskın olmasa da, yöntemlerinin çoğu bugün hala çok popülerdir. Davranışçı terapi, danışanların problemli davranışları değiştirmelerine yardımcı olmak için genellikle klasik koşullandırma, edimsel koşullandırma ve sosyal öğrenmeyi kullanır.

Hümanistik Terapi

1950’lerden başlayarak, hümanist psikoloji olarak bilinen düşünce okulu, psikoterapi üzerinde etkili olmaya başladı. Hümanist psikolog Carl Rogers, danışana koşulsuz olumlu saygı gösteren terapiste odaklanan, danışan merkezli terapi olarak bilinen bir yaklaşım geliştirdi.

Hümanistik yaklaşım, insanlara potansiyellerini en üst düzeye çıkarmalarına yardımcı olmaya odaklanır ve kendini keşfetmenin, özgür iradenin ve kendini gerçekleştirmenin önemini vurgular.

Bilişsel Terapi

İnsan düşünce süreçlerinin davranışı ve işleyişi nasıl etkilediğine giderek daha fazla odaklanmaya başladıkça, 1960’ların bilişsel devrimi de psikoterapi uygulaması üzerinde büyük bir etkiye sahip oldu.

Bilişsel terapi, düşüncelerimizin ruhsal sağlığımız üzerinde güçlü bir etkiye sahip olduğu fikrine odaklanır.

Örneğin, her durumun olumsuz yönlerini görme eğilimindeyseniz, muhtemelen daha karamsar bir bakış açısına ve daha kasvetli bir genel ruh haline sahip olacaksınız.

Bilişsel terapinin amacı, bu tür düşünmeye yol açan bilişsel çarpıtmaları belirlemek ve bu tür düşünceleri daha gerçekçi ve olumlu olanlarla değiştirmektir. Bunu yaparak, insanların ruhsal bozukluklarını tedavi etmeye çalışır.

Bilişsel Davranışçı Terapi

Bilişsel davranışçı terapi (BDT) olarak bilinen yaklaşım, hastaların davranışlarını etkileyen düşünce ve duyguları anlamasına yardımcı olan psikoterapötik bir tedavidir. BDT, fobiler, bağımlılık, depresyon ve anksiyete gibi bir dizi durumu tedavi etmek için kullanılır.

BDT, olumsuz düşünceleri ve uyumsuz davranışları değiştirmek için bilişsel ve davranışsal teknikleri kullanır. Yaklaşım, insanların sıkıntılarına katkıda bulunan temel düşünceleri değiştirmelerine ve bu düşüncelerden kaynaklanan sorunlu davranışları değiştirmelerine yardımcı olur.

Psikoterapi Formatları

Psikoterapi, terapistin tarzına ve hastanın ihtiyaçlarına göre farklı formatlar alabilir. Karşılaşabileceğiniz birkaç format şunları içerir:

Bir psikoterapistle bire bir çalışmayı içeren bireysel terapi

Çiftler arasındaki yakın ilişkinin çalışıldığı çift terapisi

Aile içindeki dinamiği iyileştirmeye odaklanan ve bir aile birimi içindeki birden fazla kişiyi içerebilen aile terapisi

Ortak bir hedefi paylaşan küçük bir grup insanı içeren grup terapisi

Psikoterapiye İhtiyacınız Olduğunu Nasıl Anlarsınız?

Psikoterapinin hayatın sorunlarına yardımcı olabileceğini fark edebilirsiniz, ancak yine de yardım istemek veya bir profesyonelle konuşma zamanının geldiğini fark etmek zor olabilir. Bir psikoterapiste gitme zamanının gelmiş olabileceğine dair bazı önemli işaretler şunları içerir:

Sorun, hayatınızda önemli bir sıkıntıya veya aksamaya neden oluyorsa. Karşılaştığınız sorunun okul, iş ve ilişkiler dahil hayatınızın bir dizi önemli alanını kesintiye uğrattığını düşünüyorsanız, psikoterapinin yardımcı olup olamayacağını görmenin zamanı gelmiş olabilir.

Sağlıksız veya tehlikeli başa çıkma mekanizmaları kullanıyorsanız. Sorunlarınızı sigara, alkol, aşırı yemek gibi başa çıkma mekanizmaları kullanarak aşmaya çalışıyorsanız.

Arkadaşlarınız ve aileniz sizin iyiliğiniz konusunda endişeliyse. 

Şimdiye kadar denediğiniz hiçbir şey yardımcı olmadı. Kendi kendine yardım kitapları okudunuz, bazı teknikleri araştırdınız veya hatta sorunu görmezden gelmeye çalıştınız, ancak hiçbir şey değişmiyor, hatta daha da kötüye gidiyorsa.

Hayatınız bu kadar bunaltıcı hale gelene kadar beklemek zorunda değilsiniz. Ne kadar çabuk ulaşırsanız, daha sağlıklı, daha mutlu bir yaşam sürmek için ihtiyacınız olan yardımı o kadar çabuk alabilirsiniz.

Terapötik Teknik ve Terapist Seçimi

Psikoterapiden fayda sağlayabileceğinizi düşünüyorsanız, ilk adımınız endişelerinizi birinci basamak hekiminizle tartışmaktır. Doktorunuz belirtilerinize neden olabilecek veya katkıda bulunabilecek fiziksel hastalıkları ekarte ederek başlayabilir.

Belirli bir fiziksel neden bulunamazsa, doktorunuz sizi ruhsal hastalığı teşhis etme ve tedavi etme yetkisine sahip bir akıl ve ruh sağlığı uzmanına yönlendirebilir.

Belirtileriniz genellikle seçtiğiniz tedavi ve terapistte rol oynar. Örneğin, sizin için en iyi tedavi seçeneği reçeteli ilaçlar ve psikoterapiyi gerektiriyorsa, bir psikiyatriste görünmek faydalı olabilir.

Psikiyatrist, ilaç yazabilen, psikolojik ve psikiyatrik durumların tedavisi konusunda özel eğitim almış bir tıp doktorudur.

Psikoterapi hem sanat hem de bilimdir. Seanslarınız size yardımcı olmuyorsa veya şu anki terapistinizle terapötik ittifak kuramıyorsanız, başka biriyle terapiyi denemekte sorun yoktur. Kendinizi rahat hissedeceğiniz bir profesyonel bulana kadar aramaya devam edin.

Potansiyel bir psikoterapisti değerlendirirken aşağıdaki soruları göz önünde bulundurun:

Terapist profesyonel ve kalifiye görünüyor mu?

Duygularınızı ve deneyimlerinizi paylaşırken rahat hissediyor musunuz?

Terapistin konuşma tarzını beğendiniz mi?

Terapistle etkileşiminizin kapsamından memnun musunuz?

Ne hissettiğinizi anlıyor mu?

Psikolojik veya psikiyatrik bir bozukluğun semptomlarını yaşıyorsanız, ruhsal sağlık durumunuzu değerlendirme, teşhis ve tedavi etme yetkisine sahip eğitimli ve deneyimli bir psikoterapistin değerlendirmesinden faydalanabilirsiniz.

Ruhsal bozukluklar için tek bir tedavi seçeneği yoktur ve kendi uyguladığı belirli bir yöntemin sizin sorunlarınızın tek çözümü olduğunu söyleyen terapist, sizin iyileşmenizle ilgilenen birinden çok, bir ideologdur. Hiçbir terapist her etkili tedavi yöntemini bilemez. Kendisinin sunduğu dışında da sizi keşfetmeye yönlendirmelidir. Sizden öğrenmeye açık olmalıdır. Cinsiyet, ırk ve kişisel geçmiş yalnızca, hasta kendini daha güvende hissedecekse ve anlaşıldığını düşünecekse önemlidir (Beden Kayıt Tutar, Bessel A. Van Der Kolk,).