Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) ve depresyon ayrı bozukluklardır ancak birçok kişide birlikte görülebilirler.
DEHB ve depresyon teşhisi konduysa, bunun sizin için ne anlama geldiğini, prognozunuzu, tedavinizi ve durumunuzu iyileştirmek için ne tür yaşam tarzı değişikliklerini yapabileceğinizi merak edebilirsiniz.
DEHB nedir?
DEHB ve depresyon arasındaki karmaşık ilişkiyi çözmeye başlamadan önce, her bir teşhisi bireysel olarak anlamak önemlidir.
DEHB, nörogelişimsel bir bozukluktur, yani çocukluktan itibaren mevcuttur ve yaşamınız boyunca devam eder. DEHB teşhisi konan kişiler, verilen görevleri tamamlamakta güçlük çeker, randevularını kaçırır, eşyalarını kaybeder, kolayca dağılabilirler.
DEHB genellikle çocuklukta teşhis edilir ve üç farklı şekilde kategorize edilebilir.
Dikkatsizliğin baskın olduğu görünüm
Ayrıntılara yeterince dikkat etmek konusunda sık sık sorun yaşarlar veya işlerinde ya da diğer etkinliklerde sık sık dikkatsizce hatalar yaparlar. Verilen görevlerde dikkatini sürdürmekte sık sık zorlanırlar. Kendileriyle doğrudan konuşulurken sık sık sanki dinlemiyormuş gibi görünürler. Talimatlara uymakta ve işleri bitirmekte sık sık başarısız olurlar. Görev ve etkinlikleri düzenlemekte sık sık güçlük çekerler.
Hiperaktivitenin-dürtüselliğin baskın olduğu görünüm
Hiperaktivitenin-dürtüselliğin baskın olduğu DEHB’si olan kişiler sürekli bir huzursuzluk duygusuna sahiptirler. Genellikle aşırı konuşurlar, sorulan soru tamamlanmadan yanıt verirler, sıra beklemekte zorluk çekerler ve hareketsiz kalmakta zorlanabilirler.
Bileşik (kombine) görünüm
Bileşik görünüme sahip kişiler hem dikkatsizlik hem de hiperaktivitenin-dürtüselliğin baskın olduğu tipteki semptomları yaşayacaktır.
Depresyon Nedir?
Depresyon çökkün duygudurum ya da ilgi, istek kaybı veya zevk alamamanın neredeyse her gün, günün büyük bir bölümünde bulunduğu ruhsal hastalıktır.
Depresyonun en yaygın belirtileri şunlardır:
Üzgün, umutsuz veya boş hissetmek
Sinirli, yılmış veya huzursuz olmak
Yapmaktan hoşlandığınız şeylere karşı ilgi kaybı
Konsantre olmakta güçlük çekmek
Çok az veya çok fazla yemek
Uykuya dalmakta güçlük çekmek veya uykunun sık sık bölünmesi
Aşırı yorgun veya bitkin hissetmek
Depresyon, işe ya da okula gitmeyi, kişisel temizliğinize dikkat etmeyi ve ev işi yapmayı zorlaştırabilir.
Aynı zamanda şiddetli olduğunda hayatı tehdit eden bir hastalıktır ve intihar düşüncesine yol açar.
DEHB ve Depresyonun Birlikte Görülmesi
DEHB ve depresyon nasıl örtüşüyor? Bunların komorbid durumlar olduğunu biliyoruz, bu da size bunlardan birisinin tanısı konulduğunda, diğerinin de tanısının konulma olasılığının daha yüksek olduğu anlamına gelir.
Aşağıda, DEHB ve depresyonun örtüşmesine ilişkin bazı bilgiler bulunmaktadır:
DEHB olan gençlerin, DEHB olmayan akranlarına göre depresyon geliştirme olasılığı 10 kat daha fazladır.
Depresyon, DEHB’si olan yetişkinlerde, DEHB olmayan yetişkinlere göre üç kat daha yaygındır.
Depresyon teşhisi konan kişilerde DEHB teşhisi oranları yaklaşık %30 ila 40’tır.
DEHB teşhisi konan kişilerin % 70’i yaşamları boyunca depresyon yaşayabilir.
Ayrıca, Hollanda Depresyon ve Anksiyete Çalışmasından elde edilen verileri inceleyen bir çalışmada, şiddetli depresyon, kronik depresyon, erken başlangıçlı depresyon veya eşzamanlı anksiyeteye sahip olanlarda DEHB oranlarının daha yüksek olduğu bulunmuştur. Bu, DEHB ve depresyon arasında güçlü bir ilişki olduğunu göstermektedir.
DEHB mi, Depresyon mu?
Bazen DEHB ve depresyonu birbirinden ayırmak zor olabilir. Bunun nedeni, birbiriyle örtüşen semptomların olması ve aynı zamanda bazı DEHB ilaçlarının iştahsızlık veya uyku güçlükleri gibi depresyonda görülebilen bazı belirtilere neden olabilmesidir.
Hem DEHB hem de depresyon, ruh hali, konsantrasyon ve motivasyonla ilgili sorunları içerebilir.
Ruh hali (Mood)
DEHB’si olan bir kişi, çocukluktan itibaren geçici ruh hali değişkenliği yaşayabilirken, depresyonu olan bir kişi, gençlikte veya daha sonra başlayan en az haftalar veya aylar süren, ruh hali dönemlerine sahip olma eğilimindedir.
Motivasyon
DEHB olan bir kişi, kendisine ilginç gelen bir şey olduğunda motive olabilirken, depresyonu olan bir kişi, ilginç veya heyecan verici olup olmadığına bakılmaksızın her şeyi zor bulur.
Uyku
DEHB olan bir kişi aktif bir zihin nedeniyle uykuya dalmakta güçlük çekebilir ve depresyonu olan bir kişi uykuya dalamayabilir, gece uyanabilir veya çok uzun süre uyuyabilir.
Süreç
DEHB’nin semptomları ömür boyu sürerken, majör depresyon semptomları genellikle belirli bir süre devam etme eğilimindedir.
Komorbid DEHB ve Depresyon için Risk Faktörleri
Aşağıda tanımlanan risk faktörlerinden bazıları verilmiştir:
Kadın olmak: DEHB erkeklerde daha yaygın olmasına rağmen, kadınlarda DEHB ve depresyonun birlikte olma olasılığı daha yüksektir.
Dikkatsizliğin baskın olduğu tip: Dikkatsiz tip olarak teşhis edilenlerin depresyon teşhisine sahip olma olasılığı daha yüksektir.
Annenin ruh sağlığı: Bir annenin hamilelik sırasında depresyonu olması, daha sonra DEHB, depresyon veya her ikisinin de görüldüğü bir çocuğu doğurma olasılığını artırmaktadır.
Erken başlangıç: Çocukluk döneminde DEHB teşhisi konulması, yaşamın ilerleyen dönemlerinde artan depresyon ve intihar düşünceleri riskiyle ilişkilidir.
Tedavi almama: Tedavi edilmeyen DEHB’si olan kişiler, düşük benlik saygısı gibi ikincil sorunlar nedeniyle depresyon için daha yüksek risk altındadır.